Bijna NEGENTIG jaar 'De Scheeve Pomerans'
Begin oktober 2021 viert De Scheeve haar 90ste verjaardag. Wie of wat is die Pomerans toch? Een terugblik op de historie van een uit schijnbare nood geboren groep binnen de vereniging, die mede gelet op de ouderdom haar bestaansrecht meer dan bewezen heeft.
Eind jaren twintig...
Eind jaren twintig van de vorige eeuw verslechterde het economisch klimaat in rap tempo. Beurskoersen kelderden, werkloosheid nam enorm toe, lonen en uitkeringen zo die er al waren werden voortdurend verder gereduceerd en steeds meer mensen moesten hun hand ophouden.
Het zal duidelijk zijn dat zo iets ook een stevige weerslag heeft op de sport en op verenigingen. Voor “De Amstel” braken zware financiële tijden aan. Veel zaken werden aanvankelijk een jaartje uitgesteld, maar na een paar jaar opschuiven merk je de nadelen van een uitblijvend onderhoud en vernieuwing. vloot, gebouw, meubilair, sanitair, noem maar op. En dat waar roeien voor velen nog een van de weinige betaalbare uitjes was. Het bestuur zag zich geplaatst voor ingrijpende beslissingen. Aan de inkomstenkant was de “meer leden”-optie één van de meest voor de hand liggende. Maar daarmee niet een vanzelfsprekende.
Heeren-cultuur
Sport, en vooral conditiesporten als roeien, was iets voor mannen, jonge kerels in de bloei van hun leven, die wilden presteren. Dat dames als introducée op een tochtje in de wherry meegingen was gezellig en versnaper-technisch gewoon handig. En op een feest of jubileum een thema vertolken, tja ook dan geen bezwaar, in tegendeel: je kon niet zonder. En een dame in een skif? Op het randje. Maar dan wel met de opdracht zo charmant mogelijk te bewegen. Als pauzenummer. Stijlroeien en beoordelen op elegantie, houding, perfecte haal, uitstraling maar nimmer kracht of seconden. Gedogen als illustratie, dat was hun status. Andere sporten zoals korfbal b.v. toonden aan dat je met het dameslidmaatschap bijna het dubbel aantal leden kon bereiken zonder al te veel werving en inspanning. Ook de leeftijd verlagen en pubers vanaf 15 jaar reeds interesseren was een succesnummer dat bij andere sporten zich bewezen toonde.
Amstel gaat gemengd en verjongd, maar...
Alles leuk en wel dat extra geld en die broodnodige inkomsten, maar niet al het oude moest verdwijnen of veranderen. Een stukje “morele vrijheid”, het “heeren-niemandsland” dreigde verloren te gaan. Immers, de gedragsregels in handeling en woord moesten met dames in het gezelschap een stuk meer gepolijst dan bij louter “heeren onder elkaar”. Om toch iets voor zichzelf te bewaren, werd de vrijdagavond tot heerenavond bedongen. Biljarten, klaverjassen, domineren, een borreltje (soms twee!), een goed verhaal gevat in stevige, niets aan twijfel overlatende bewoordingen waren de standaard ingrediënten. De dames werden één maal per jaar toegelaten, nee “uitgenodigd en vrijgehouden op bessen-met-ijs of advocaatje-slagroom. Dan moest de prijzenkast gepoetst worden, tja en dat was de glorie van de heeren en het werk van de dames.
Goud van oud
En wie vonden van zichzelf dat ze die “heeren” dan wel moesten zijn? Wel, dat is verbazend en tegelijk logisch. De hoofdmoot werd gevormd door oud wedstrijdroeiers, coaches en bestuurders. Vaak van clubgeest goed doordrongen, terdege bewust van de problematiek van de vereniging en zo een waardevolle vraagbaak en steun. Natuurlijk hadden de verhalen veelal het karakter van “weet je nog wel – oudje” en hoe leger de kan des te meer wijsheid spuiend. Maar toch. Het is die kern geweest die op meerdere momenten de basis heeft gelegd voor oplossingen van kritieke problemen. En bij onenigheden kon dit seniorenconvent bemiddelend en resultaatgericht optreden. Tja, en als tijdverdrijf werd er gebiljart. Uit het Amstel archief blijkt dat een biljart eigenlijk al direct deel uitmaakte van het sociëteitsinventaris zodra we in 1887 over die ruimte konden beschikken. En nu werd het geformaliseerd.
Oktober 1931
Er is geen geboorte acte of notarieel verleden document over de start van de Scheeve. De foto van de competitiestart, de uitslag van die eerste competitie in 1932 en de verhalen uit de overlevering maken het meer dan aannemelijk.
Roeiers als Albert Wielsma (1908 goud), Jo en Jaap Brandsma (EK 1924 goud) Bertus Gunther (1929 Diamondsculls) heb ik zelf in de jaren 60 nog meegemaakt. Maar ook veel oudere recreatieve roeiers deden mee. Zonder iemand tekort te willen doen noem ik nog de namen van Ome Willem van Steenderen (societeitslid vanaf 1954), Koen Visscher (samen een stel Muppets, die altijd zaten te kibbelen op het hoekje aan de bar), de gebroeders Pim en Andries Duijkers, de zuinige Paul Koppen met Jaap Amesz (boer hebbe >> boer komme), Otto senior die zijn gehoorapparaat uitzette om geconcentreerder te kunnen spelen, de veel te jong gestorven Peter Groen en niet te vergeten oud bootsman Arie Adams. In de jaren zestig brokkelde het morele bolwerk langzaam af, de avond was niet langer exclusief domein en wat door de heren aanvankelijk gevreesd werd - een clubavond met breiwerkjes en veel Libelle-gekwaak - bleef uit.
Dames
En in 1974 werd de eerste biljartster verwelkomd: Yvonne Vischschraper speelde mee, had een confronterend wit keu-etui en werd beslist geen laatste.
Door het letterlijk uitsterven van De Oude Garde bereikte de Scheeve rond 1980 een getalsmatig dieptepunt. Stemmen gingen op om de vrijdagavond weg te geven aan de verhuur. Gelukkig is het tij gekeerd. Een werkbaar compromis met de pachter resulteerde in een stevig rooster voor de Scheeveavond. En de laatste jaren kent de Scheeve zo’n 25 biljarters en 10 donateurs met als top-mixed jaar 2002 met 5 dames!
Het Scheeve seizoen
Traditioneel opent de Scheeve haar competitie op de eerste vrijdag van oktober met een mosselmaaltijd, de openingspartij en spelletjes op het biljart, sjoelbakken, rad van avontuur en dobbelen. Verder wordt er op iedere vrijdag speelavond partijen gespeeld in een librecompetitie. De indeling in groepen is gebaseerd op het principe dat je zoveel mogelijk speelt met tegenstanders van gelijke kracht. Moyenne of gemiddelde heet dat eigenlijk. Daarnaast ontmoet iedereen iedereen in een afvalcompetitie om het clubkampioenschap (Ome Willem wisseltrophee). Sinds een paar jaar zijn er meer spelsoorten toegevoegd. Op de dinsdag dan wel Bandstoten, Driebanden en 10-over-rood . Maar ook kan er vrij gespeeld worden en meten de schakers hun krachten in een dito competitie. Vier keer per jaar wordt er een apart spel gespeeld met een verse scharrelpoularde als prijs: Dat is het potspel om de kip, waarbij je de bal van de voorganger moet “potten” (in de hoek achter een drempeltje vastleggen). Na 2 of drie keer potten is je voorganger uitgeschakeld. De overblijvende wint uiteindelijk de kip en gaat met de illustere duiding “kippendief” huiswaarts.
Medio januari wordt er een avond geklaverjast om wild-prijzen. Om in de stemming te komen eten we vooraf ook een wildmenu. En tenslotte sluit eind mei de slotavond met een maaltijd en pubquiz het seizoen af. Fraaie bekers en heuse wisselprijzen worden dan uitgereikt!
Geen verveling
Mocht je niet aan de beurt zijn om te biljarten dan zijn er tal van andere spelletjes voorhanden.
Vroeger als opwarmertje vaker gespeeld en tegenwoordig dus wat minder, maar zeker niet minder leuk.
Kassie 6, zesje gooien of 666 bouwen speel je met drie dobbelstenen deels blind (onder de beker) en je probeert zo hoog mogelijk een bod weg te bluffen naar je buurman. Totdat iemand de “call” niet waar kan maken. Als je dat 5 keer is overkomen heb je verloren.
5000tje is eveneens een dobbelspel, nu met 5 stenen waarbij de 1 de 5 en enkele bijzonder combinaties punten opleveren. In een aantal ronden wint diegene die het eerst de 5000 passeert
domineren is meer dan alleen een passende steen aanleggen. Door met je maat (2x2 spelers) afspraken te maken en zo goed mogelijk in te schatten wat de tegenstander heeft kan je het spel blokkeren op een moment dat je eigen paar uit is of minimale punten in handen heeft terwijl de tegenstand nat gaat op het krentenbrood (zoals dubbelzes heet)
klaverjassen of eigenlijk kraken (Amsterdams) wordt om een dubbeltje per X gespeeld, waarbij forse roem het aanwijzen van de winst behoorlijk kan versnellen. Aarzelende spelers die weinig kansen wagen en veel risico afdekken heten hierom “kruideniers”.
200-tje met vier ballen. Je speelt met de witte. Een carambole tussen geel/wit-met-stip en rood levert 2, tussen rood en rood 8 en alle drie levert 20 punten op. Je moet precies op 200 eindigen met tenminste 1 keer een 20 erbij. Lukt dat niet, dan door naar de 400!
Zomers zijn vier vrijdagen (één per maand) niet verhuurd. Ook dan is het biljart beschikbaar voor één van de genoemde spelen.
Kortom….
De Scheeve heeft een aparte historie, is uiteindelijk met haar tijd meegegaan en zal nimmer vooroplopen bij nieuwe ontwikkelingen, maar is wel een heel essentieel onderdeel in die bijzondere “De Amstel”. De Scheeve begint gewoon aan het volgende seizoen. Wil je meedoen? Prima, wel voor 1 oktober aanmelden. Geloof je het niet? Kom gewoon een keer kijken.
Tot ziens bij het biljart, aan de kaart of schaak tafel of gewoon gezellig aan de bar.
Meer weten?
Bel of mail Theo Houwink ten Cate, Raymond Pierre Sévèke en Simon Koch.
